Geen geweld, maar een gesprek
Nederland - Politieonderhandelaars zijn de afgelopen jaren fors meer ingezet. In 2023 gebeurde dat 1200 keer, tegenover 600 keer in 2017. De toename wordt voornamelijk veroorzaakt door incidenten rond personen met verward gedrag, die dreigen zichzelf of anderen iets aan te doen. Zorgelijk, vindt Martin Sitalsing, landelijk portefeuillehouder Zorg en Veiligheid. ‘Het hoort bij ons werk, maar de inzet voor personen met verward gedrag legt een steeds groter beslag op de capaciteit.’
Aad Egberts is sinds 2006 politieonderhandelaar. Oorspronkelijk werden politieonderhandelaars vooral ingezet bij gijzelingssituaties, ‘maar de laatste vijf jaar zijn personen met verward gedrag uitgegroeid tot onze core business’, vertelt hij. ‘Er wordt meerdere keren per dag een beroep gedaan op politieonderhandelaars.’
Veel druk
In 2023 registreerden collega’s een recordaantal E33-meldingen: 141.724. Daarnaast registreerde de politie zo’n 6000 pogingen tot zelfdoding. In vele honderden gevallen was de tussenkomst van een politieonderhandelaar nodig om de situatie onder controle te krijgen.
Ook specialisten van de Dienst Speciale Interventies worden in toenemende mate ingezet om gevaarlijke situaties te beëindigen waarbij personen met verward betrokken zijn. In 2020 gebeurde dat 83 keer, vorig jaar liep het aantal inzetten op tot 199.
Training
Egberts bepleit dat iedere agent wordt getraind in de-escalerend communiceren. ‘Als first responders moeten zij als eersten contact leggen met een persoon in crisis. Bij IBT is de afgelopen jaren vooral op de geweldsinzet getraind en getoetst. Maar ook de-escalerend communiceren hoort in de gereedschapskist van iedere politieagent. Door goed luisteren en echt contact maken, kun je escalatie voorkomen.’
Niet verbazend
‘Het is niet verbazend dat de inzet van politie-onderhandelaars en collega’s van de DSI toeneemt. Ook het aantal incidenten met verwarde mensen is de afgelopen jaren immers fors toegenomen’, zegt Martin Sitalsing, portefeuillehouder Zorg en Veiligheid. ‘De cijfers maken duidelijk dat niet alleen reguliere politiemensen met deze problematiek worden geconfronteerd, maar ook specialistische onderdelen van de politie.’
Sitalsing spreekt – niet voor het eerst – van een zorgelijke ontwikkeling. ‘We zijn als politie veel tijd kwijt aan personen met verward gedrag. Het hoort bij ons werk, maar de inzet voor personen met verward gedrag legt een steeds groter beslag op de capaciteit. Het is essentieel dat er structurele oplossingen komen om incidenten te voorkomen.’ Hij doelt daarmee op meer huisvesting, opnameplekken, beveiligde bedden, financiering en een aanpak van de wachtlijsten. ‘Zodra wij een gevaarlijke situatie hebben beëindigd, is het aan anderen om direct te beginnen met het wegnemen van de oorzaken van gedrag weg te nemen, om zo herhaling te voorkomen.’
